Tüketici Birliği Federasyonu’nun, tüketicilerin temel haklarından “barınma hakkını” mercek altına aldığı kamuoyu araştırması, dikkat cazibeli sonuçlar ortaya koydu.
Federasyon’un Tüketicinin Nabzı Çalışma Kümesi Lideri Merve Karı, Ekim ayında yürüttükleri araştırmanın sonuçlarını “Barınamıyoruz!” başlığıyla yayımlanan bir açıklamayla duyurdu.
“Toplumsal barışı zedeleyecek düzeye ulaştı”
Ülke iktisadında yaşanan yüksek enflasyon nedeniyle konut kiraları ve satım bedellerinde olağandışı yükselişler yaşandığına dikkat çekilen açıklamada, kira bedellerindeki bu hareketliliğin bir yandan ödenebilir kira bedeli ile kiralık konut bulma sıkıntısına yol açtığına, öteki yandan da kiralayan-kiracı münasebetlerinde tansiyon çizgisi oluşturarak toplumsal barışı zedeleyecek düzeye ulaştığına vurgu yapıldı.
“Olumsuzluk daha da arttı”
Açıklamada, iktisat idaresinin bu problemlerin giderilmesi için toplu konut projelerini devreye soktuğu, öncesinde de 11 Haziran 2022-1 Temmuz 2023 tarihleri ortasında yenilenecek kira mukaveleleri için kira artış oranının yüzde 25 ile sonlandırıldığı hatırlatılarak şunlar kaydedildi:
“Ancak getirilen bu sonlandırma, yaşanan sorunu gidermemiş; bir yandan kira alakasından kaynaklanan türel uyuşmazlıklar mahkemelerde yığılmaya başlamış, başka yandan kiralayan – kiracı ilgilerinde yaşanan olumsuzluk daha da artmıştır.”
“Tüketiciler baskı ve taciz nedeniyle haklarını kullanamadı”
Merve Yararı’nın açıkladığı araştırma sonuçlarına nazaran, kiracıların yüzde 65’i son bir yıl içinde kiralayan ile sorun yaşadı, sorun yaşayan kiracıların yüzde 40’ı da, yasal sonların çok üzerinde, yüzde 75 – 100 oranında kira artışı talebiyle karşı karşıya kaldı.
Kiralayan ile kira artışı nedeniyle sorun yaşayan kiracıların yüzde 58’i ise istenilen kira artışını yapmak zorunda kaldı.
Ekonomi idaresi tarafından getirilen yüzde 25 oranındaki artış sınırlaması, kiracıların neredeyse tamamı tarafından biliniyor. Buna karşın yüzde 73.6’sı, kiraya verenin baskı ve tacizi nedeniyle bu haklarını kullanamadıklarını belirtti.
“Gelirin yarısı kiraya gidiyor”
30 Eylül-15 Ekim tarihleri ortasında yürütülen araştırmanın Tüketici Birliği Federasyonu’nun kayıtlı bilgi tabanındaki tüketicilerin iştirakiyle gerçekleştirildiği açıklandı.
46 farklı yerleşim yerinde yaşayan 433 tüketici ile yapılan araştırma sonuçlarına nazaran kira bedeli ödeyen tüketicilerin yüzde 67’si kâfi gelire ve depozito ödeme gücüne sahip olmadığını söylüyor.
Ayrıca araştırma, hane halkının toplam gelirinin yarısına yakınını kira için ayırmak zorunda olduğunu ortaya koydu.
Kiracıların yüzde 74’ü ise son bir yılda kira bedellerinde meydana gelen artışın, gelirlerindeki artıştan fazla olduğunu söylüyor.
“Ekonomik kriz kiracıyı vurdu”
Araştırma sonuçlarına nazaran kiracıların yüzde 59’u son bir yıl içinde mesken aramak zorunda kaldı, mesken arayanların yüzde 89’u ise yüksek kira talebi nedeniyle kriterlerine uygun mesken bulamadı.
Açıklamada, “Bu yüksek oran, kiracı-kiraya veren ortasındaki alakanın sıkıntılı olduğunu ve 2020 yılında başlayan ekonomik krizin bu sorunun nedeni olduğuna işaret etmektedir” denildi.
DW/ DA, TY