Tek başına bir hastalık olmayan zona, suçiçeğinin tekrardan aktifleşmesidir. Döküntülü bir viral hastalık olan suçiçeği, teneffüs yoluyla ya da döküntülerin içindeki sıvı teması ile bulaşıyor.
Suçiçeğinin nezle, grip, yüksek ateş, burun tıkanıklığı ve öksürükle başladığını tabir eden Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Songül Özer, hastalığın daha sonra daha çok sırtta, yüzde, gövdede evvel kızarıklık akabinde içi su dolu şişkinler oluşturduğunu söyledi.
Suçiçeğine neden olan Varisella isimli virüsün bedeni terk etmediğini, hiçbir belirtisi olmamasına karşın virüsün hudut uçlarına gelerek orda senelerce uyuduğunu tabir eden Özer, birtakım insanlarda Varisella mikrobunun, 50 yaşından sonra zona olarak ortaya çıkabileceğine dikkat çekerek hastalık hakkında bilgi verdi.
Zona belirtileri
Zonada genel olarak belirtiler halsizlik, yorgunluk, kırgınlık, baş ve kas ağrısıdır. Tipik olarak sırtta, yüzde, göğüs kısmında bir anda kaşıntı, bıçak saplar üzere ağrı, batma ve tıpkı bölgede kendini gösteren suçiçeğine benzeri içi sıvı dolu deri lezyonları ve deri döküntüleri başlar.
Suçiçeğinde deri döküntüleri bütün sırtta ve göğüste yaygınken, zonada o denli değildir. Varisella virüsü hudut uçlarında yerleşip saklandığı için, deride de hudut çizgisi boyunca lezyonlar oluşur. Sırtta başladığı yerden bir çizgi şeklinde döküntü olur. Ya da daha art alt kısımda olur, diğer bir beden bölgesinde görülmez. Yahut yüzde yalnızca gözü besleyen sonun üst kısmında olur, öbür bir beden bölgesinde olmaz.
Tedavi edilebiliyor
Zona tedavi edilebilen bir hastalıktır. Zonada suçiçeğinde olduğu üzere kaşıntı görülür fakat daha çok bıçak saplanır üzere bir ağrı ortaya çıkar. Çoklukla her iki tarafta simetrik değil, tek taraflı lezyonlar oluşur.
Zona hudut köklerinden reaktivasyon olduğu için sinirsel bir dağılım gösterir. Bu nedenle hudut kökündeki iltihabı ortadan kaldırabilmek için B vitamini üzere destekleyici tedaviler gerekir. Zona ilacı, suçiçeğinde olduğu üzere varisellayı yok eden ilaçlardır.
Zonanın bir diğerine geçmiyor lakin aşı olmamış ve daha evvel suçiçeği geçirmemiş bir kişi zonalı biriyle temas ederse o bireye suçiçeği geçebiliyor. Zona, suçiçeği üzere teneffüs yoluyla değil, yalnızca içi sıvı dolu deri lezyonlarının sıvı teması ile bulaşıyor. Zona döküntüsündeki sıvıyla temas eden kişi daha evvel suçiçeği geçirmişse hastalık bu bireye geçmiyor.
Bebek ve çocuklarda zona görülmezken, Varisella virüsü geçtiği için bebeğe suçiçeği geçiyor. Virüs iki hastalıkta da birebirdir. Bebek ve çocuklarda zona olmaz. Kişinin zona olabilmesi için öncesinde kesinlikle suçiçeği geçirmiş olması gerekir. Suçiçeği geçirmiş bir bireye zona temas ettiğinde o bireye hastalık bulaşmaz, zira kişi bağışıklıdır.
Hastalık tekrarlayabiliyor
Zonada reaktivasyonun sayısı belirli değildir. Uygun şartlar oluştuğunda kişi yine zona olabilir. Zonalı kişi tedavi edilirken, o anki enfeksiyon tedavi edilir. Kişinin zonaya karşı kalıcı bağışıklılığı yoktur. Burada değerli olan, zona hastalığına neden olacak şartların ortadan kaldırılmasıdır. Bağışıklık sisteminin güçlü olmasını sağlamak, gerilim, çok yorgunluk, depresyon üzere his durum bozukluklarının olmamasını sağlamak bunlara örnektir. Yani hazırlayıcı şartlar ortadan kaldırılırsa zonanın reaktivitesi engellenebilir.
Zonanın önlenmesinde aşılamanın epey büyük bir ehemmiyet taşıyor. Suçiçeği geçiren ya da suçiçeği ile bağışıklanan kişi zona olmaz. Küçükken suçiçeği aşısı olmamış ve sonrasında suçiçeği geçirmiş bir kişi 40-50’li yaşlara geldiğinde canlı zona aşısı ve recombinant zona aşısı olmak üzere iki farklı aşı seçeneğininden yararlanabilir.