Kazakistan’da Pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Pazartesi günü açıklanan birinci sandık sonuçlarına nazaran, beklendiği üzere Orta Asya’nın en büyük ülkesinin önderi Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev kazandı.
Petrol zengini ülkenin seçim komitesi, 2019’da iktidara gelen 69 yaşındaki Tokayev’in oyların yüzde 81,31’ini aldığını açıkladı. Kesin sonuçların yurt dışından gelen oyların sayımından sonra bir hafta içinde açıklanması bekleniyor.
Tokayev’in beş rakibi çok az tanındığı için bu sonuç bekleniyordu. Hiçbiri oylamada çift haneli sayılara ulaşamazken, seçmenlerin yüzde 5,8’inin ise “bütün adaylara karşı” seçeneğini işaretleri bildirildi. Seçim kurulu, 12 milyon seçme hakkı olan seçmen ortasında kestirimi iştirak oranını yüzde 69’un biraz üzerinde verdi.
Tokayev’den birinci açıklama
Tokayev sonuçlar açıklandığında yaptığı açıklamada “Halk bana olan itimadını açıkça söz etti ve biz de bunu haklı çıkarmak zorundayız” dedi.
Doğal kaynaklar açısından güçlü ve değerli ticaret yollarının kavşağında yer alan Kazakistan, Ocak ayında yüksek hayat pahalılığı nedeniyle düzenlenen ve 238 kişinin vefatına neden olan protestolar nedeniyle huzursuz bir periyottan geçiyor.
Tokayev bu yılın başlarında protestoları şiddetle bastırmıştı. Kazakistan o vakitten beri istikrara kavuşmuş olsa da, geçen hafta darbe teşebbüsünde bulunmakla suçlanan yedi muhalefet destekçisinin tutuklanmasının akabinde gerginlikler devam ediyor.
Pazar günkü seçim Tokayev’in iktidarını pekiştirmesi için bir fırsattı. Çalkantılı bir yılın akabinde yeni bir sayfa açmayı uman Tokayev, bu seçimde “halktan yeni bir inanç yetkisi” aradığını söylemişti.
Pazar günü başşehir Astana’da erken saatlerde oy kullandıktan sonra, “asıl değerli olanın iktidar monopolünün olmaması” olduğunu söyledi.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’ndan (AGİT) gözlemciler Kazakistan’ın “adayların uygunluk ve kayıt koşulları” da dahil olmak üzere seçim tavsiyelerini yerine getirmemesini eleştirdi. Gözlemcilerin Pazartesi günü seçimle ilgili bir basın toplantısı düzenlemesi bekleniyor.
Tokayev 2019’da iktidara geldi
Tokayev, eski hükümdar Nursultan Nazarbayev’in de takviyesini aldıktan sonra sonucu kaçınılmaz olan bir seçimde oyların yüzde 70’ini kazanarak 2019’da iktidara geldi. Takip eden iki buçuk yıl boyunca sadık bir himayeci rolü oynadı.
Ancak Ocak ayında protestoların patlak vermesi ve Tokayev’in kolluk kuvvetlerine göstericileri “vurarak öldürme” buyruğu vermesinin akabinde bu durum değişti.
Tokayev eski akıl hocası Nazarbayev ile ortasına aralık koydu, Nazarbayev yanlılarını yetkili durumlardan tasfiye etti ve “yeni ve adil bir Kazakistan” kelamı verdi. Islahatları, anayasa referandumunu ve yedi yıllık tek başkanlık periyodunu ilan etti.
Kazakistan’ı otuz yıl boyunca yöneten Nazarbayev, Tokayev’i tekrar seçilmesinden ötürü birinci kutlayan kişi oldu. Bunun “halkın (Tokayev’in) ıslahatlarına olan sarsılmaz inancının tartışılmaz bir kanıtı” olduğunu söyledi.
Nazarbayev, bu yılın başlarında yaşanan olaylara atıfta bulunarak Tokayev’in ülke için “kritik zamanlarda” sergilediği tavrı övdü.
Putin’e karşı çıktı
Moskova’nın Ukrayna’yı işgali eski Sovyet cumhuriyetlerini şoke ederken Tokayev, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e de karşı çıktı.
Saldırı, Kazakların Moskova’nın üç milyon etnik Rus’a mesken sahipliği yapan ülkenin kuzeyinde emelleri olabileceği tarafındaki kaygılarını yine uyandırdı.
Buna karşılık Tokayev ülkesinin yalnızca Çin ile değil Avrupa ile de bağlarını güçlendirdi. Türkiye ve Çin önderleri, üst seviye Avrupalı yetkililer ve Papa Francis bu yıl Kazakistan’ı ziyaret etti.
Haziran ayında Saint Petersburg’a yaptığı bir ziyarette Putin ile çatışan Tokayev, Moskova’nın Ukrayna’nın ayrılıkçı bölgelerini tanıma atağının – o vakitten beri ilhak ettiği – “kaosa yol açacağını” söylemişti.
AFP, rtr / SSB, BÖ
