Parazitler, ömür döngülerini bir konakçı olmadan devam ettiremeyen organizmalardır. Parazitler insanlarda birçok hastalığı tetikleyebilir. Onlarca santimetrelik solucanlar yahut tek hücreli amipler halinde ortaya çıkabilirler.
Parazit, sırf öbür bir organizmanın içinde yaşayabilen ve büyüyebilen canlı bir organizmadır. Parazitler hücreleri, yiyecekleri, dokuları vb. büyümek ve üremek için kullanır. Tüm parazitler lakin öbür bir organizmayı parazitleyerek yaşayabilir, lakin bir organizmayı parazitleştiren her mikroorganizmanın parazit olması gerkmez. Örneğin virüsler parazit olarak yaşar, lakin parazit değildir.
Tek hücreden oluşan parazitlere protozoa denir. Kolonilerde değil, kendi başlarına yaşarlar. Çok hücreden oluşan parazitler ise metazoanlardır. Genel olarak bunlar, belli bir ortamda gelişebilen solucanlardır. Sindirim sisteminde, karaciğerde ve hatta kalpte cilt altında gelişebilirler.
Çok çeşitli halleri vardır, kıl kurdu üzere yuvarlak, yassı kurt üzere düz formda bulunabilirler. Akarlar üzere çıplak gözle görülemeyen küçük mikroskobik böceklerdir.
Bunlar ortasında insan bedenine en çok ziyan veren parazitler bulunur. İşte en ziyanlı 7 parazit.
Kasları felç ediyor: Avustralya kenesi
Avustralya’da endemik bir çeşit olan Ixodes holocyclus, felce neden olabiliyor. Evvel kusma ile kendini gösteren kene, daha sonra alt ekstremitelerde kas gücü kaybı ile tesir ediyor. Felç daha sonra 24 saat içinde ortaya çıkıyor ve yavaş yavaş bedenin geri kalanına yayılıyor.
Kene süratle çıkarılmazsa teneffüs ve yutma kaslarının ziyan görmesi vefata yol açabilir. İnsan hadiseleri azdır, fakat her yıl 100 binden fazla evcil hayvanın etkilendiği varsayım edilmektedir.
Kulağı içeriden yiyor: Wohlfahrtia magnifica
Wohlfahrtia magnifica, çoğunlukla kulağı etkileyen miyazise (derinin kurtlanması) neden olur. Larvalar kulak zarını istila eder ve daha sonra iç kulağın duvarına ve bazen de beyne saldırır ve bu da vefata yol açabilir. Kurtçuk ayrıyeten gözlere saldırabilir ve göz küresini tahrip edebilir.
Deri altında hareket eden bir şey hissine neden olurlar. Yaklaşık 10 milimetrelik kurtçuklar birkaç gün sonra çıkar, fakat ödem yahut alerjik şoklara neden olabilir.
Yara izleri bırakıyor: Leishmania
Leishmania, leishmaniasis hastalığına neden olan bir mikroorganizmadır. Bir cins küçük sivrisinek olan tatarcık tarafından ısırıldığında insanlara bulaşır. Leishmania daha sonra hücreler tarafından yutulur ve burada kamçısını kaybederek bir amastigota dönüşür.
Enfekte hücrelerin pozisyonuna bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler farklılık gösterir. Deride silinmez yara izleri bırakabilen büyük kabuklar ortaya çıkarabilirler. En önemli olan visseral form ateş, kilo kaybı, karaciğer, dalak ve lenf düğümlerinin şişmesi ile kendini gösterir. Tedavi edilmezse ölümcüldür.
Fil hastalığına neden oluyor: Wuchereria bancrofti
Fil hastalığı uzuvların büyük halde şişmesine neden olur. Olayların yüzde 90’ına neden olan Wuchereria bancrofti de dahil olmak üzere üç çeşit solucanın neden olduğu enfeksiyondan kaynaklanır.
Wuchereria bancrofti, sivrisinekler tarafından bulaşan mikrofilarya ismi verilen milyonlarca küçük larva üretir. Bunlar lenfatik sisteme girerler ve yetişkin hale geldiklerinde uzuvlarda doku şişmesine ve derinin kalınlaşmasına yol açabilirler.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran enfekte olmuş her üç şahıstan biri sakatlayıcı bir durum yaşıyor.
Körlüğe neden oluyor: Onchocerca volvulus
Onchocerca volvulus solucanının neden olduğu onchocerciasis hastalığı, cildi ve gözleri tesirler. 30 Afrika ülkesini etkileyen bu form, dünyadaki körlüğün önde gelen dördüncü nedenidir.
Bu parazit göze göç ettiğinde ve orada öldüğünde gözü bulanıklaştıracak iltihaplı bir tepkiye neden olur. Milyonlarca insan hala risk altında kabul ediliyor. Ayrıyeten ciltte şiddetli kuruluğa ve erken yaşlanmaya neden olan farklı bir onkoserkiazis formu daha vardır.
Beyni yiyor: Naegleria fowleri
Beyin yiyen amip olarak bilinen naegleria fowleri göllerin, bataklıkların yahut bakımsız yüzme havuzlarının ılık sularında yaşayan bir amiptir. Hadiselerin yüzde 95’inde ölümcül olan çok önemli bir durum olan primer amipli meningoensefalitin nedenidir.
Enfeksiyon, direkt suya temas yahut rüzgarla taşınan su damlacıklarını teneffüs etmekle meydana gelir. Amip buruna sızar ve sonra beyne göç eder. 1 ila 9 gün sonra baş ağrısı, kusma ve ateş ortaya çıkar, akabinde baş karışıklığı ve halüsinasyonlar görülür.
Hastalık azdır, 50 yılda dünya çapında 310 hadise kaydedilmiştir.
Akciğerleri istila ediyor: Ascaris
30 cm uzunluğa kadar büyüyebilen renkli bir yuvarlak kurttur. Kirlenmiş su yahut yiyeceklerin tüketilmesiyle bulaşır. Dişi ince bağırsakta yaşar, kişinin yedikleriyle beslenir ve günde 200 bine kadar yumurta bırakabilir. Sindirim duvarını geçen ve karaciğere ve daha sonra kimi durumlarda kan dolanımı yoluyla akciğerlere ulaşan embriyoları hür bırakırlar. Daha sonra pulmoner opasite, öksürük ve ateş ile birlikte Löffler sendromuna neden olurlar.
En önemli komplikasyonlar apandisit ile birlikte akut pankreatittir. Ascariasis, dünyadaki en yaygın bağırsak parazitidir, başta gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere dünya nüfusunun dörtte birini tesirler.