Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, NTV’deki canlı yayında soruları yanıtladı ve gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
Kalın, Semerkand ve New York temaslarının, Türk dış siyasetinde artık alışılagelen ağır ve dinamik diplomatik teşebbüslerin bir halkası olduğunu söyledi.
Rusya’nın Ukrayna’nın birtakım bölgelerinde yapmak istediği referanduma değinen Kalın, tek taraflı bu cins teşebbüsleri gerçek bulmadıklarını belirterek, “Biz 2014 yılında yapılan Kırım referandumunu ve sonucunu yani Rusya ilhakını tanımadığımız üzere bu çeşit referandumlarda da durumumuz muhakkak. Daha geniş çerçevede büyük fotoğrafa baktığınızda, Rusya ile Batı ortasında devam eden gayretin bir yeni safhasını oluşturuyor.” tabirlerini kullandı.
Kalın, Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi için milletlerarası hukuk temelinde bir diplomatik müzakere sürecinin başlaması gerektiğini, bunu içtenlikle ve önemli bir formda yapan tek ülkenin Türkiye olduğunu lisana getirdi.
Esir takası süreci
AA’nın aktardığına nazaran; Türkiye’nin arabuluculuğundaki süreçle ilgili MİT’in takas sürecinde çok kıymetli bir rol oynadığını aktaran Kalın, şu bilgileri paylaştı:
“Aslında bu süreç yaklaşık 3,5 aydır devam eden müzakere süreciydi. İsimler, listeler, kimlerin bırakılacağı, nereye gideceği konusunda çok fazla ayrıntı var. Biz sorun neticelenene kadar kamuoyuna çok açıklama yapmadık ancak Cumhurbaşkanımız bu mevzuyu, başkan diplomasi seviyesinde çok sıcak tuttu. Sayın Putin ve Sayın Zelensky ile çokça görüşmeleri oldu. 200 isim vardı fakat 15 isimde anlaşılamıyordu. İhtilaf oldu. Sonra o liste daraldı, Lviv’e yetişmedi. O vakit biz dedik ki biraz daha müzakereye devam edelim. O vakit da 5 isme kadar düştü. O 5 isim de Türkiye’ye geldi ve savaş bitene kadar bizim güvencemizde olacaklar.”
Tahıl koridorunda Rusya’nın kendi gemilerine el koyulur kaygısı olduğunu belirten Kalın, Rusların sevkiyatında kısmi bir azalma olduğunu söyledi.
Rusya yaptırımları deldi iddiası
Rusya’nın Türk bankaları üzerinden yaptırımları deldiği argümanı sorulan Kalın, “Bu savların bir aslı yok. Mir kartı dediğimiz şey, Rus turistlerin Türkiye’ye geldikleri vakit günlük harcamaları için hudutlu olan bir karttır. Rus turistlerin ülkemize gelmesini yasaklayacak halimiz yok. Buraya gelen turist nasıl öteki kartları kullanıyorsa öbür kartları da kullanabilir.” dedi.
Semerkand’da Rus heyetiyle selamlaşırken, Putin’in şaşırması görüntüsü sorulan Kalın, imgeleri sonradan izlediğini söyledi.
Kalın, “Biz salona girdiğimiz vakit, Rus heyeti karşıdaydı. Orada benim iki tane mevkidaşım onlar merhaba der üzere el ettiler. Vaktimiz de vardı. Bir husus da vardı açıkçası, toplantı başlamadan konuşmamız gereken. O denli yarım omuzla selamlaşma durumu oldu, benim mevkidaşım yapınca ben de karşılık verdim, başkası de yaptı. O sırada Sayın Putin geriden ‘Ne yapıyor bunlar?’ der üzere, bizim Hakan Fidan Bey’e söylüyor.” diye konuştu.
“Şam ile siyasi temas ne vakit ve ne ölçüde olur?” sorusunu yanıtlayan Kalın, şu anda o denli bir plan olmadığını belirterek, “Cumhurbaşkanımızın da söz ettiği üzere istihbarat ünitelerimiz gerektiği vakit, gerektiği kadar ilgili yerlerle görüşmelerini yaparlar.” tabirlerini kullandı.
ABD’nin GKRY’ye yönelik silah ambargosunu kaldırması kararı
ABD’nin Güney Kıbrıs Rum idaresine (GKRY) yönelik silah ambargosunu kaldırma kararını pahalandıran Kalın, “Amerikan idaresinin, Kıbrıs Rum İdaresine dönük silah ambargosunu kaldırmasını çok yanlış bir karar olarak görüyoruz. Bunun bölge barışına, Doğu Akdeniz’de barış ve istikrara katkı sağlaması mümkün değil. Kıbrıs barış sürecine katkı sağlaması da kelam konusu değil.” diye konuştu.
İsrail ile normalleşme
Kalın, İsrail’e iadeiziyaret yapılıp yapılmayacağı sorusuna, gündemleri çok ağır olduğu için yakın vadede bu türlü bir ziyaretin olmayacağını, İsrail’de de seçimlerin olacağını hatırlattı.
Kalın, kelamlarına şöyle devam etti:
“İsrail ile olağanlaşmayı hem ikili bağlantılarımız hem Filistin problemi hem de bölge açısından değerli görüyoruz. Daha evvel de söz ettik, ikili bağlantılarımız bütün badirelere karşın, ticari ve insani boyutta düzgün bir formda devam etti lakin bunun kadar kıymetli olan bir başka mevzu da Filistin sıkıntısında adil ve kalıcı bir tahlilin bulunabilmesi ve iki devletli tahlilin hayata geçirilebilmesi, Türkiye’nin bu sürecin içinde olması büyük ehemmiyete haiz.”
“Avrupa’nın güç güvenliği Türkiye’ye bağlı”
Enerji iş birliği konusunda yalnızca İsrail-Türkiye ortasında değil, Avrupa tarafında da önemli bir isteklilik olduğunu kaydeden Kalın, “Ukrayna-Rusya savaşından sonra Avrupa tekrar bir güç kriziyle karşı karşıya. İki alternatif var. Birisi TANAP’ın güçlendirilmesi. Azerbaycan gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmesi. İkinci alternatif de Doğu Akdeniz’den elde edilecek gazın İsrail, Lübnan, Mısır olur, Türkiye üzerinden Avrupa’ya gitmesi. İki durumda da Avrupa’nın güç güvenliği Türkiye’ye bağlı” diye konuştu.
Kalın, İran’da genç bir bayanın gözaltında ölmesiyle ilgili büyük keder duyduğunu, toplumsal barış ve huzuru önceleyen yaklaşımın hakim olmasının temel dilekleri olduğunu lisana getirdi.
Azerbaycan-Ermenistan ortasında barış muahedesinin müzakere edildiğini belirten Kalın, şu değerlendirmede bulundu:
“Aslında biraz objektif koşullara baktığımız vakit da bundan sonrasının artık tekrar müzakereler yoluyla ilerleyeceğine dair kuvvetli bir irade var. Burada alışılmış temel sorun bildiğiniz üzere yani geçen sene yaşanan o 44 günlük Karabağ Savaşı’ndan sonra bir ateşkes muahedesi yapıldı lakin şimdi bir barış muahedesi yapılmadı. Şu anda barış mutabakatı müzakere ediliyor. Ermenistan ve Azerbaycan ortasında. Bu alışılmış çok kapsamlı bir mutabakat. Yani artık iki devletin olağanlaşmaya gidecek süreçte atacağı adımları, sonları, hudut güvenliğini, koridoru, Azerbaycan toprakları içerisinde kalan Ermeni vatandaşların durumunu, hepsini belirleyecek çok kıymetli bir mutabakat. Bu mutabakatın yanlışsız yapılması, Kafkaslar’da barış ve istikrarın belirlenmesinde çok kritik bir rol oynayacak.”