Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Ağustos ayındaki 100 baz puanlık indirimin akabinde Eylül ayında da 100 baz puan indirime gitti ve siyaset faizini yüzde 12’ye düşürdü.
Dünyanın önde gelen merkez bankalarının üst üste faiz arttırdığı bu ortamda TCMB tarafından faizin düşürülmesini DW Türkçe’ye kıymetlendiren ekonomistlere nazaran Türkiye’de hükümet yaklaşan seçim öncesinde faizleri tek haneye indirmekte kararlı görünüyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İktisat ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, “Bu benim beklediğim bir karardı. İktisat idaresi seçime tek hanede girmeyi hedefliyor. Şu ana kadar atılan adımlar bize bunu gösteriyor. Benim varsayımın Türkiye seçime en fazla yüzde 9’luk bir siyaset faizi ile girecek” diyor.
Faiz indirimlerinin önümüzdeki aylarda da devam edeceğini düşündüğünü belirten ekonomist Arda Tunca da birebir noktanın altını çiziyor. Tunca, faizin kademeli olarak düşürüleceğini ve bahar aylarında yapılacak seçim öncesinde yüzde 7-8 bandına kadar inilebileceğini söylüyor.
Hükümetin dolar karşısında Türk Lirası’nı belli bir düzeyde tutabildiğini vurgulayan Atılım Murat, “Şu anda iktisat idaresi doların makul bir düzeyde baskılanmasını sağlıyor. Münasebetiyle bunu kendine hareket yapacak bir alan olarak görüyor. Yani dolar/TL bu düzeylerde baskılanabildiği sürece iktisat idaresi faizi düşürmeye devam edecektir” sözlerini kullanıyor.
Arda Tunca da kaynağı belli olmayan para girişlerine dikkat çekiyor. Tunca, bu noktada bu para girişlerinin devam edeceğini ve bu sürekliliğin sağlanması ile kurun belli bir düzeyde kalmasının sağlanacağını anlatıyor. Tunca, bu durumun faiz indirimlerinin sürmesi için epey kritik olduğunu söylüyor.
Dünya faiz arttırıyor
ABD Merkez Bankası (Fed) dün 75 baz puanlık bir faiz artışı açıklayarak siyaset faizini yüzde 3-3,25 aralığına çekmişti. Fed kararı sonrasında İngiltere Merkez Bankası da (BOE) siyaset faizini 50 baz puan artırarak yüzde 2,25’ye çekti.
Ayrıca Tayvan Merkez Bankası, Norveç Merkez Bankası, İsviçre Merkez Bankası, Endonezya Merkez Bankası ve Filipinler Merkez Bankası da faiz artışını tercih etti. Brezilya Merkez Bankası siyaset faizini arka arda 12 artırımın akabinde yüzde 13,75’te sabit tutarken Japonya da şimdilik bir faiz artırımına muhtaçlık olmadığını açıkladı.
Murat: Faiz artık bir araç değil
Diğer ülkelerin merkez bankalarındaki artışlarla Türkiye’nin iktisat siyasetlerini kıyaslamanın artık gereksiz bir duruma dönüştüğünü belirten iktisat uzmanı Atılım Murat’a nazaran iktisat idaresi Türkiye’de enflasyonla uğraşta siyaset faizini bir para siyaseti aracı olmaktan çoktan çıkarmış durumda.
Faiz yerine bu uğraşta değişik makro ihtiyati önlemlerin öne çıktığını ve çıkmaya da devam edeceğini anlatan Murat, vakitle bu önlemlerin değişeceğini söylüyor.
ABD Merkez Bankası, Avrupa Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası kararlarının yeni ekonomik kaidelerde gerekli olduğunu lisana getiren ekonomist Arda Tunca, “Türkiye artık çok öteki bir pozisyonda. Bu kararı ve karar metnini yorumlamak bile gereksiz. Başka merkez bankaları ile çok fazla ayrıştı. Bunun nedeni de kararların ekonomik gerçeklikler bir kenara bırakılarak siyasi olarak alınmasıdır. Maalesef ekonomik gerçeklikten koptuk. Olağan kaidelerde Fed kararının bizim kur istikrarımızı bozması akabinde Merkez Bankası’nın aldığı kararın da bizim kur istikrarımızı düzeltmesi lazım lakin tam aksisi olduğunu görüyoruz” diye konuşuyor.
Türkiye iktisadı talimatla düzelir mi?
To view this görüntü please enable JavaScript, and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Tunca: Öbür bir ülke üç gün dayanamaz
Faiz indirimi ısrarına karşın iktisadın bir biçimde refleks gösterebildiğine de değinen Arda Tunca, Türkiye iktisadının öteki ülkelerin ekonomilerine nazaran çok daha sağlam olduğunu vurguluyor.
Normal koşullarda rastgele bir ülke iktisadının bu baskıyı kaldıramayacağını anlatan Tunca, “Enflasyonla uğraşta yanlış adımlar atılıyor. Kur daima yükseliyor. Piyasa tüm bu adımlardan huzursuz. Ödemeler istikrarında önemli problemler var. Lakin iktisatta farklı ögelerin refleks gücü hâlâ iktisadın ayakta kalmasına neden oluyor. Artık birebir koşulları Almanya ya da İsveç’e uygularsanız üç gün dayanamaz bu ülkeler, batar. Fakat Türkiye krizlerle yaşamaya alıştı, öğrendi. Birçok ülkeye nazaran daha az hasar alıyor” değerlendirmesinde bulunuyor.
“İç talep için yeni adımlar görebiliriz”
Peki faiz indirimleri iktisatta kendisini gösterebilecek mi?
Doç. Dr. Atılım Murat’a nazaran siyaset faizinin indirilmesi hem mevduat faizlerinde hem de kredi faizlerinde bir halde kendini hissettirecek. Fakat burada iktisat idaresinin uyguladığı birtakım kısıtlamalar var ve bankalar kredi talebine serbestçe yanıt veremiyor. Atılım Murat, “Bu noktada önümüzdeki devirde yeni adımlar görebiliriz. Merkez Bankası iç talepteki yavaşlamaya dikkat çekiyor. Bankaların kredi verme davranışları konusunda birtakım gevşemeler getirilerek iç talepte bir canlanma sağlanabilir” yorumunu yapıyor.