Muhalefetteki partileri bir ortaya getiren ve seçim ittifakına dönüşme ihtimali olan altılı masanın Cumhurbaşkanlığı seçimi için göstereceği ortak adayın kim ve nasıl birisi olması gerektiğine ait tartışmalar sürüyor.
Erkene alınmaması durumunda Haziran 2023’de düzenlenecek olan seçimlerde CHP, YETERLİ Parti, Saadet, DEVA, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti’nin oluşturduğu altılı masanın adayı ile ilgili tartışmalar kamuoyunda “kim olmalı” noktasında öne çıkıyor. Masa bileşenleri ise bu oluşumu daha çok bir “kadro hareketi” olarak görüyor ve mümkün adayın yanı sıra seçim sonrası güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüşün nasıl olabileceğine yönelik hazırlıklarını da sürdürüyor.
Altılı masayı oluşturan partiler ortaya takımıyla birlikte çıkacak olan adayın seçim sonrası dönüşüme ayak uydurabilecek ve buna uzlaşı içinde liderlik edebilecek, gerektiğinde elindeki güçlü yetkilerden vazgeçebilecek ve yalnızca altılı masa seçmeninden değil başka partilerden de oy alabilecek bir isim olması gerektiğinde birleşiyor.
Bu kapsamda Ankara kulislerinde CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı bir müddettir yüksek ihtimal olarak bedellendiriliyor. Son günlerde UYGUN Parti başkanı Meral Akşener’in “kazanacak aday” çıkışı ile HDP ve DÜZGÜN Parti ortasındaki tansiyon tipi gelişmeler ise altılı masanın aday denklemini etkileyebilecek faktörler olarak görülüyor.
CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin’in “HDP’ye bakanlık verilebilir” açıklamasıyla altılı masadaki adaylık tartışmaları hızlanmıştı. YETERLİ Parti, Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Mansur Yavaş ismini kulislerde daha fazla dillendirmeye başlamıştı. Akşener bugün de İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu’nu ziyaret ediyor.
Muhtemel adaylar kimler?
Şu ana kadar altılı masa için ortak aday olarak Kemal Kılıçdaroğlu’nun yanı sıra Mansur Yavaş ve Ekrem İmamoğlu’nun isimleri dillendiriliyor.
Çeşitli kurumların anketlerine ait sonuçlar parti merkezlerinde mukayeseli değerlendirilirken olası adayların alabileceği oy oranları, toplumun hangi kesitlerinden oy alabilecekleri ve seçim sonrasındaki sistem dönüşümüne ahengi üzere etkenler değerli görülüyor.
Sabancı Üniversitesi Öğretim Üyesi, Bilim Akademisi Üyesi Prof. Ersin Kalaycıoğlu ise siyaset biliminde “kazanacak aday” diye bir olgunun olmadığına işaret ediyor. Kalaycıoğlu, adaya şayet anketlere nazaran karar veriliyorsa bu prosedürün çok bilimsel olmayacağını, zira anketlere ait kuşkular bulunduğunu belirtiyor.
Yöneylem’in son anketine nazaran CHP’nin oyları AKP’nin önüne geçerken iştirakçilerin yüzde 64,9’u “parlamenter sistem” dedi. “Önümüzdeki Pazar Cumhurbaşkanlığı seçimleri olsa Erdoğan’a mı muhalefet adayına mı oy verirsiniz?” sorusuna ise iştirakçilerin yüzde 55,6’sı “muhalefet adayı” halinde cevap verdi.
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (İstanPol) Genel Yöneticisi ve Siyaset Bilimci Seren Selvin Korkmaz’a nazaran de altılı masanın adayının “Türkiye muhalefetinin ortak paydasıyla hareket edebilecek ve ülkeyi düzlüğe çıkarabilecek, ortak aklı temsil eden bir lider” olması gerekiyor. Altılı masanın şu anda önündeki ikilemlerden birisini “önce unsurlar mi yoksa evvel isim mi?” olarak gördüğünü söyleyen Korkmaz, muhalefetin önündeki bir öbür ikilemi ise şu sözlerle aktarıyor:
“Mesele şu; anketler bize popülariteyi gösteriyor. Lakin altılı masa popülerliği mi seçecek? Yoksa seçim devrinde Erdoğan’la çaba edebilecek, herkesi kapsayıcı bir lisan kullanabilecek, altılı masanın dışındaki partileri de küstürmeyecek ve birebir vakitte seçim sonrasında inançlı bir halde yeni sisteme geçecek bir aday mı seçecek?”
“Anketlerde öne çıkan yanlışsız aday mı?”
Bu ortada birtakım anketlerde Yavaş’ın ya da İmamoğlu’nun Kılıçdaroğlu’nun önünde olduğuna yönelik sonuçlar çıkmasına karşın, her iki mümkün adaya ait de Ankara kulislerinde çeşitli rezervler bulunuyor. Yavaş’ın Kürt seçmenlerden oy alabilmesinin çok güç olduğu düşünülüyor, İmamoğlu’nun ise yeni sisteme geçişte ve yetkilerini devretmede istekli olmayabileceği tasaları bulunuyor.
Kendilerinin yaptıkları birtakım saha çalışmalarında Yavaş ismiyle sık karşılaştıklarını belirten Korkmaz, bu popülerliğin nedenlerinden birkaçını polemiklere girmemesi, ağırbaşlı duruşu ile yeterli bir PR grubunun olması olarak görüyor. Korkmaz, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Ancak şunu bilmiyoruz; seçim yarışına girildiğinde nasıl bir performans sergileyecek Yavaş? Yani o süreçteki kutuplaşma tuzaklarına düşecek mi, düşmeyecek mi? Bunu bilmiyoruz. Zira o performansını görmedik biz. O yüzden her vakit şu sorgulamayı yapmak lazım: Sanki anketlerde en yüksek oyu alan aday nitekim de kazanacak aday mı? Ben bundan tam emin olamıyorum.”
İmamoğlu’nun adaylık mümkünlüğünü da kıymetlendiren Korkmaz, İstanbul Belediye Lideri’nin şu anda bir strateji değişikliğine gittiğini ve son günlerde daha hizmetleriyle ön planda olduğuna işaret ederek geçmişte yaptığı birtakım kusurlara karşın şu anda toparladığını ve hâlâ bahtı olabileceğini belirtiyor.
“Denizaltıyla Ankara’ya gidemezsiniz”
İsimler üstünden tartışma yürütmenin her vakit doğruya götürmeyeceğini düşünen Kalaycıoğlu, muhalefetin adayının kim olacağının “aynı anda hem çok değerli hem de çok önemsiz” olduğu kanısında. Asıl değerli olan konunun “Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin değişmesi” olarak gören Kalaycıoğlu, bu kelamlarını şu örnekle açıklıyor:
“Kim gelirse gelsin bu sistemle uygun yönetemez. Yani siz İstanbul’dan Ankara’ya gideceksiniz ve elinizde bir denizaltı var. Denizaltıyla Ankara’ya gidemezsiniz. Artık bu denizaltına kaptan aranıyor. Lakin Ankara’ya gidecekseniz şayet; ya uçağa ya da arabaya gereksiniminiz var. Bu araçla olmuyor bu iş. Denizaltına hangi kaptanı getirirsen getir aslında gidemez.”
Kalaycıoğlu bu nedenle muhalefetin “kaptan” olarak seçeceği ismin “Gelin bu denizaltıyı satalım, yerine de uçak alalım” demesi ve kamuoyunu da buna ikna etmesi gerektiğini tabir ediyor ve Türkiye’nin hukuk devletiyle ilişkili demokratik yapıya dönüştürülmesinin değerine dikkat çekiyor.
“İşi hoşluk müsabakasına çevirmeye çalışıyorlar”
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini değiştirecek kişinin bir gruba muhtaçlığı olduğunu ve yalnızca tek bir ismin konuşulmasını yanlışsız bulmadığını da söyleyen Kalaycıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“İktidar ise yalnızca ismin konuşulması için ittiriyor. Zira rejimin defoları üzerinden değil de isim üzerinden tartıştırmak istiyorlar. Temel itibariyle Tayyip Erdoğan mı daha karizmatik yoksa Ahmet mi noktasına gelindi ve bunu tartışalım istiyorlar. Bir nevi hoşluk yarışına dönüştürmeye çalışıyorlar bu işi.”
Türkiye siyasal kültüründe önder ve başkan kültünün çok değerli olduğunu hatırlatan Korkmaz da “Biz daima prensiplerden, normlardan bahsediyoruz ancak beşerler başkanın kim olduğuna ve isme hakikaten bakıyor. Zira Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde tek bir kişi ve o isim ön plana çıkıyor. Yani kim bizi yönetecek? Bütün yetkileri kim alacak? Bu muktedirlik, yönetme kabiliyeti kime ilişkin olabilir? Toplumun merakı bu” diyor.
Toplumdaki “tek başına Türkiye’yi sırtlayacak bir lider” arayışının mevcut sistem için doğal olabileceğini belirten Korkmaz, lakin bunun karşısında “Türkiye’yi hakikaten demokratik düzlüğe çıkarabilecek, altılı masanın iradesiyle hareket edebilecek, ortak aklı temsil edebilecek bir adayın” aranması gerektiğini vurguluyor.